چرا خودخواهی در روابط دردسرساز است؟

روابط، چه عاطفی، چه دوستانه و چه خانوادگی، بر پایه تعامل، درک متقابل و فداکاری بنا شده‌اند. وقتی یکی از طرفین، یا هر دو، درگیر خودخواهی می‌شوند، این بنیان‌ها متزلزل شده و احتمال بروز مشکلات به شدت افزایش می‌یابد. خودخواهی، یعنی ترجیح دادن نیازها و خواسته‌های خود بر نیازها و خواسته‌های دیگران، بدون توجه به پیامدهای آن. این رفتار، می‌تواند به مرور زمان باعث ایجاد حس نارضایتی، طردشدگی و عدم امنیت در طرف مقابل شود. روابطی که در آنها خودخواهی حاکم است، معمولاً فاقد صمیمیت، اعتماد و احترام متقابل هستند و به تدریج رو به زوال می‌روند.

• ✅

  عدم همدلی:

  فرد خودخواه، توانایی درک و احساس کردن با دیگران را ندارد و تنها به نیازهای خودش اهمیت می‌دهد.

• ✅

  عدم سازش:

  تمایلی به مصالحه و پذیرش دیدگاه‌های متفاوت ندارد و همواره می‌خواهد حرف خودش را به کرسی بنشاند.
• ✅

  عدم قدردانی:

  ارزش تلاش‌ها و فداکاری‌های طرف مقابل را نمی‌داند و آنها را نادیده می‌گیرد.

• ✅

  عدم حمایت:

  در زمان‌های سخت و بحرانی، حاضر به حمایت و پشتیبانی از شریک عاطفی خود نیست.
• ✅

  عدم توجه:

  به نیازهای عاطفی، روحی و جسمی طرف مقابل توجه نمی‌کند و آنها را نادیده می‌گیرد.
• ✅

  ایجاد حس بی‌ارزشی:

  باعث می‌شود طرف مقابل احساس کند که دوست‌داشتنی و ارزشمند نیست.
• ✅

  کاهش صمیمیت:

  مانع ایجاد صمیمیت و نزدیکی عاطفی می‌شود.
• ✅

  ایجاد تنش و درگیری:

  به دلیل عدم تفاهم و درک متقابل، منجر به مشاجره و درگیری‌های مکرر می‌شود.
• ✅

  از بین رفتن اعتماد:

  وقتی فرد به طور مداوم نیازهای خود را بر نیازهای دیگران ترجیح می‌دهد، اعتماد بین آنها از بین می‌رود.
• ✅

  احساس تنهایی:

  فردی که با یک فرد خودخواه در ارتباط است، حتی در کنار او هم احساس تنهایی می‌کند.
• ✅

  کاهش عزت نفس:

  بودن در یک رابطه خودخواهانه می‌تواند عزت نفس فرد را به شدت کاهش دهد.
• ✅

  خطر جدایی:

  خودخواهی می‌تواند به جدایی و پایان رابطه منجر شود.

تغییر رفتار خودخواهانه نیازمند خودآگاهی، تمایل به تغییر و تلاش مداوم است. با تمرین همدلی، گوش دادن فعال و احترام به نیازهای دیگران، می‌توانید روابط خود را بهبود بخشید.

در یک رابطه سالم، هر دو طرف احساس می‌کنند که دیده، شنیده و ارزشمند هستند. برای رسیدن به چنین رابطه‌ای، باید از خودخواهی دوری کرد و به نیازهای طرف مقابل نیز توجه داشت.

مقدمه

روابط سالم و پایدار بر پایه احترام متقابل، درک، و از خودگذشتگی بنا می‌شوند. وقتی خودخواهی وارد رابطه می‌شود، این تعادل برهم می‌خورد و مشکلات شروع می‌شوند. در این مقاله، به 12 دلیل می‌پردازیم که چرا خودخواهی می‌تواند به روابط آسیب بزند.

1. عدم همدلی

فرد خودخواه به سختی می‌تواند خود را جای دیگران بگذارد و احساسات آنها را درک کند.این عدم همدلی باعث می‌شود که نیازها و خواسته‌های طرف مقابل نادیده گرفته شوند.در نتیجه، فرد احساس می‌کند که شنیده نمی‌شود و مورد توجه قرار نمی‌گیرد، که این موضوع به مرور زمان باعث ایجاد رنجش و نارضایتی می‌شود.همدلی کلید ارتباط مؤثر است، و بدون آن، سوءتفاهم‌ها و اختلافات افزایش می‌یابند.وقتی تنها به منافع خود فکر می‌کنید، نمی‌توانید بفهمید که طرف مقابل در چه شرایطی قرار دارد و چه احساسی دارد.

این فقدان درک، به تدریج صمیمیت و نزدیکی را از بین می‌برد.

تصمیم‌گیری‌های یک‌طرفه که بدون در نظر گرفتن نیازهای شریک زندگی گرفته می‌شوند، نمونه‌ای از این عدم همدلی هستند.مثلاً، انتخاب یک سرگرمی بدون توجه به اینکه آیا شریک زندگی شما هم از آن لذت می‌برد یا خیر.

2. نادیده گرفتن نیازهای طرف مقابل

افراد خودخواه تمایل دارند که فقط به نیازهای خود توجه کنند و نیازهای طرف مقابل را نادیده بگیرند.این موضوع می‌تواند در زمینه‌های مختلفی از رابطه، مانند تقسیم وظایف، تصمیم‌گیری‌های مالی، و برنامه‌ریزی برای آینده، رخ دهد.وقتی یکی از طرفین به طور مداوم احساس کند که نیازهایش نادیده گرفته می‌شود، احساس بی‌ارزشی و نارضایتی می‌کند.این بی‌توجهی می‌تواند منجر به کاهش اعتماد و افزایش تنش در رابطه شود.مثلا اگر یکی از طرفین همیشه تصمیم بگیرد که تعطیلات کجا گذرانده شود، بدون اینکه نظر طرف مقابل را بپرسد، این یک نمونه از نادیده گرفتن نیازها است.

این بی‌عدالتی باعث می‌شود که طرف مقابل احساس کند صدایش شنیده نمی‌شود و اهمیت داده نمی‌شود.

به مرور زمان، این احساسات منفی می‌توانند به خشم و کینه تبدیل شوند.در ضمن، نادیده گرفتن نیازهای عاطفی، مانند نیاز به حمایت و تشویق، می‌تواند به رابطه آسیب جدی وارد کند.

3. توقعات غیرمنطقی

افراد خودخواه اغلب توقعات غیرمنطقی از طرف مقابل دارند.آنها انتظار دارند که طرف مقابل همیشه نیازهای آنها را برآورده کند و به خواسته‌هایشان عمل کند، بدون اینکه خودشان تلاشی برای برآورده کردن نیازهای طرف مقابل انجام دهند.این توقعات غیرمنطقی می‌تواند فشار زیادی بر طرف مقابل وارد کند و باعث احساس خستگی و استرس شود.در ضمن، وقتی این توقعات برآورده نشوند، فرد خودخواه ممکن است عصبانی و ناراحت شود و طرف مقابل را سرزنش کند.مثلا انتظار اینکه طرف مقابل همیشه در دسترس باشد، حتی زمانی که خودش نیاز به استراحت دارد، یک توقع غیرمنطقی است.

یا انتظار اینکه طرف مقابل همیشه با نظرات شما موافق باشد، بدون اینکه حق داشته باشد نظر مخالفی داشته باشد.

این توقعات باعث می‌شوند که رابطه تبدیل به یک میدان جنگ شود، جایی که هر طرف سعی می‌کند خواسته‌های خود را به دیگری تحمیل کند.این توقعات غیرمنطقی باعث از بین رفتن صمیمیت و اعتماد در رابطه می‌شوند.

4. عدم مسئولیت‌پذیری

افراد خودخواه معمولاً مسئولیت اشتباهات خود را نمی‌پذیرند و تمایل دارند که دیگران را مقصر جلوه دهند.این عدم مسئولیت‌پذیری می‌تواند باعث ایجاد سوءتفاهم‌ها و اختلافات زیادی در رابطه شود.وقتی فرد از پذیرش اشتباهات خود امتناع می‌کند، طرف مقابل احساس می‌کند که مورد بی‌احترامی قرار گرفته است و نظرات و احساسات او نادیده گرفته شده‌اند.این موضوع می‌تواند منجر به کاهش اعتماد و افزایش فاصله بین طرفین شود.مثلا اگر فردی اشتباهی مرتکب شود و به جای عذرخواهی، سعی کند تقصیر را به گردن دیگری بیندازد، این یک نمونه از عدم مسئولیت‌پذیری است.

این رفتار باعث می‌شود که طرف مقابل احساس کند که مورد سوء استفاده قرار گرفته است و صداقت در رابطه وجود ندارد.

به مرور زمان، این عدم مسئولیت‌پذیری می‌تواند به یک الگو تبدیل شود و باعث ایجاد مشکلات جدی در رابطه شود.پذیرش مسئولیت اشتباهات و عذرخواهی، نشان‌دهنده بلوغ و احترام به طرف مقابل است.

5. کنترل‌گری

افراد خودخواه اغلب تمایل دارند که طرف مقابل را کنترل کنند و تصمیمات او را تحت تأثیر قرار دهند.این کنترل‌گری می‌تواند در زمینه‌های مختلفی از رابطه، مانند انتخاب دوستان، انتخاب شغل، و نحوه گذراندن اوقات فراغت، رخ دهد.وقتی فرد احساس می‌کند که کنترل می‌شود، احساس بی‌اختیاری و محدودیت می‌کند و این می‌تواند باعث ایجاد نارضایتی و مقاومت شود.کنترل‌گری، استقلال و فردیت طرف مقابل را از بین می‌برد و باعث می‌شود که احساس کند هویت خود را از دست داده است.مثلا تلاش برای محدود کردن ارتباطات طرف مقابل با دوستان و خانواده، یک نمونه از کنترل‌گری است.

یا تلاش برای تحمیل عقاید و ارزش‌های خود به طرف مقابل، بدون اینکه به نظرات او احترام گذاشته شود.

این رفتارها باعث می‌شوند که رابطه تبدیل به یک رابطه سلطه‌گرانه شود، جایی که یکی از طرفین قدرت بیشتری دارد و دیگری مجبور به اطاعت است.کنترل‌گری می‌تواند به از بین رفتن احترام و اعتماد در رابطه منجر شود.

6. عدم قدردانی

افراد خودخواه معمولاً از زحمات و تلاش‌های طرف مقابل قدردانی نمی‌کنند و همه چیز را حق مسلم خود می‌دانند.این عدم قدردانی می‌تواند باعث شود که طرف مقابل احساس کند که تلاش‌هایش دیده نمی‌شود و ارزشی ندارد.قدردانی، یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت‌کننده رابطه است.وقتی فرد از تلاش‌های طرف مقابل قدردانی می‌کند، او را تشویق می‌کند که به این تلاش‌ها ادامه دهد و احساس ارزشمندی و دوست داشته شدن را در او تقویت می‌کند.اما وقتی قدردانی وجود ندارد، طرف مقابل احساس می‌کند که مورد سوء استفاده قرار گرفته است و تلاش‌هایش نادیده گرفته شده‌اند.

مثلا عدم تشکر از طرف مقابل برای انجام کارهای خانه یا مراقبت از فرزندان، یک نمونه از عدم قدردانی است.

یا عدم قدردانی از حمایت‌های عاطفی و مالی طرف مقابل در زمان‌های سخت.این بی‌توجهی باعث می‌شود که طرف مقابل احساس کند که رابطه یک‌طرفه است و او تنها کسی است که تلاش می‌کند.به مرور زمان، این احساسات منفی می‌توانند به کاهش انگیزه و تعهد در رابطه منجر شوند.

7. حسادت

خودخواهی اغلب با حسادت همراه است.افراد خودخواه ممکن است به موفقیت‌ها، روابط دوستانه، یا حتی توجهی که دیگران به طرف مقابلشان می‌دهند حسادت کنند.این حسادت می‌تواند باعث ایجاد تنش و بی‌اعتمادی در رابطه شود.حسادت، ریشه در احساس ناامنی و کمبود دارد.فرد حسود احساس می‌کند که ارزشمند نیست و می‌ترسد که طرف مقابلش را از دست بدهد.این احساسات منفی می‌توانند به رفتارهای مخرب، مانند کنترل‌گری، انتقاد، و سرزنش منجر شوند.مثلا حسادت به موفقیت‌های شغلی طرف مقابل و تلاش برای کم‌اهمیت جلوه دادن آنها، یک نمونه از حسادت است.

یا حسادت به روابط دوستانه طرف مقابل و تلاش برای محدود کردن آنها.

این رفتارها باعث می‌شوند که طرف مقابل احساس کند که مورد بی‌احترامی قرار گرفته است و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد.مقابله با حسادت نیازمند افزایش اعتماد به نفس و تقویت احساس ارزشمندی است.

8. عدم گذشت

افراد خودخواه معمولاً به سختی می‌توانند اشتباهات طرف مقابل را ببخشند و به راحتی کینه‌ها را به دل می‌گیرند.این عدم گذشت می‌تواند باعث ایجاد یک فضای منفی و پرتنش در رابطه شود.گذشت، یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ سلامت و پایداری رابطه است.وقتی فرد می‌تواند اشتباهات طرف مقابل را ببخشد، به او فرصت می‌دهد که رشد کند و از اشتباهاتش درس بگیرد.اما وقتی گذشت وجود ندارد، رابطه در گذشته گیر می‌کند و نمی‌تواند به جلو حرکت کند.مثلا یادآوری مداوم اشتباهات گذشته و سرزنش کردن طرف مقابل برای آنها، یک نمونه از عدم گذشت است.

یا امتناع از برقراری ارتباط پس از یک اختلاف، به دلیل کینه‌ای که به دل گرفته شده است.

این رفتارها باعث می‌شوند که طرف مقابل احساس کند که مورد قضاوت دائمی قرار گرفته است و هیچ شانسی برای جبران اشتباهاتش ندارد.بخشیدن، به معنای فراموش کردن نیست، بلکه به معنای رها کردن خشم و کینه و حرکت به سوی آینده است.

9. خودمحوری در گفتگو

در گفتگوها، فرد خودخواه تمایل دارد که بیشتر صحبت کند و کمتر گوش دهد.او معمولاً به نظرات و دیدگاه‌های دیگران اهمیت نمی‌دهد و سعی می‌کند که همیشه حق با او باشد.این خودمحوری می‌تواند باعث شود که طرف مقابل احساس کند که شنیده نمی‌شود و نظراتش ارزشی ندارند.گوش دادن فعال، یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ارتباطی است.وقتی فرد به دقت به صحبت‌های طرف مقابل گوش می‌دهد و سعی می‌کند دیدگاه او را درک کند، باعث ایجاد صمیمیت و اعتماد می‌شود.اما وقتی خودمحوری وجود دارد، گفتگو تبدیل به یک سخنرانی یک‌طرفه می‌شود، جایی که یکی از طرفین فقط به دنبال تایید نظرات خود است.

مثلا قطع کردن صحبت‌های طرف مقابل و صحبت کردن در مورد خود، یک نمونه از خودمحوری در گفتگو است.

یا بی‌توجهی به زبان بدن و علائم غیرکلامی طرف مقابل.این رفتارها باعث می‌شوند که طرف مقابل احساس کند که مورد بی‌احترامی قرار گرفته است و صحبت کردن با شما بی‌فایده است.یادگیری هنر گوش دادن فعال و ابراز همدلی، می‌تواند به بهبود کیفیت ارتباطات در رابطه کمک کند.

10. عدم انعطاف‌پذیری

افراد خودخواه معمولاً انعطاف‌پذیر نیستند و تمایل دارند که همه چیز مطابق میل آنها پیش برود.این عدم انعطاف‌پذیری می‌تواند باعث ایجاد تنش و اختلاف در رابطه شود، مخصوصا در مواقعی که نیاز به سازش و مصالحه است.انعطاف‌پذیری، به معنای توانایی تغییر برنامه‌ها و انتظارات در صورت نیاز است.یک رابطه سالم نیازمند این است که هر دو طرف بتوانند با تغییرات و چالش‌ها سازگار شوند و به دنبال راه حل‌هایی باشند که برای هر دو طرف مناسب باشد.اما وقتی عدم انعطاف‌پذیری وجود دارد، رابطه تبدیل به یک میدان جنگ می‌شود، جایی که هر طرف سعی می‌کند نظرات خود را به دیگری تحمیل کند.

مثلا امتناع از تغییر برنامه‌ها حتی اگر شرایط تغییر کرده باشد، یک نمونه از عدم انعطاف‌پذیری است.

یا اصرار بر انجام کارها به روش خود، حتی اگر روش بهتری وجود داشته باشد.این رفتارها باعث می‌شوند که طرف مقابل احساس کند که مورد بی‌توجهی قرار گرفته است و نظراتش ارزشی ندارند.یادگیری هنر سازش و مصالحه، می‌تواند به حفظ آرامش و پایداری رابطه کمک کند.

11. مقایسه کردن

افراد خودخواه ممکن است به طور مداوم طرف مقابل را با دیگران مقایسه کنند، چه از نظر ظاهر، چه از نظر موفقیت‌های شغلی، و چه از نظر روابط اجتماعی.این مقایسه‌ها می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و احساس ناامنی در طرف مقابل شود.مقایسه کردن، یک بازی بی‌فایده است که همیشه باعث ایجاد احساس نارضایتی می‌شود.هر فرد منحصر به فرد است و توانایی‌ها و استعدادهای خاص خود را دارد.مقایسه کردن، نه تنها باعث ایجاد احساس کمبود در طرف مقابل می‌شود، بلکه باعث می‌شود که او احساس کند که مورد قدردانی قرار نمی‌گیرد و تلاش‌هایش نادیده گرفته می‌شوند.

مثلا مقایسه همسر خود با همسران دوستان و اقوام، یک نمونه از مقایسه کردن است.

یا مقایسه دستاوردهای شغلی همسر خود با دستاوردهای دیگران.این رفتارها باعث می‌شوند که طرف مقابل احساس کند که مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و ارزشی ندارد.به جای مقایسه کردن، باید روی نقاط قوت و ویژگی‌های مثبت طرف مقابل تمرکز کرد و او را به خاطر آنها قدردانی کرد.

12. بی‌توجهی به حریم خصوصی

افراد خودخواه ممکن است به حریم خصوصی طرف مقابل احترام نگذارند و بدون اجازه به وسایل شخصی او سرک بکشند، مکالمات او را شنود کنند، یا اطلاعات شخصی او را با دیگران به اشتراک بگذارند.این بی‌توجهی به حریم خصوصی می‌تواند باعث ایجاد بی‌اعتمادی و احساس ناامنی در رابطه شود.حریم خصوصی، یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ استقلال و فردیت است.هر فرد حق دارد که حریم خصوصی خود را داشته باشد و از آن محافظت کند.بی‌توجهی به حریم خصوصی، نشان‌دهنده عدم احترام به طرف مقابل و نادیده گرفتن حقوق او است.مثلا خواندن پیام‌های شخصی طرف مقابل بدون اجازه او، یک نمونه از بی‌توجهی به حریم خصوصی است.

یا به اشتراک گذاشتن اطلاعات خصوصی او با دیگران بدون اجازه او.

این رفتارها باعث می‌شوند که طرف مقابل احساس کند که مورد سوء استفاده قرار گرفته است و اعتمادی به شما ندارد.احترام به حریم خصوصی، نشان‌دهنده بلوغ و احترام به فردیت طرف مقابل است.